Dwa Oświecenia. Polacy, Żydzi i ich drogi do nowoczesności

o1820.05 O Żydach i judaizmie czyli Wykrycie zasad moralnych tudzież Rozumowania Izraelitów. Przez J[anowskiego]. w Siedlcach 1820. [4] Wolno przedrukować. Dania 19. Stycznia 1820 r. Krajewski [5] WSTĘP Życie towarzyskie Mieszkańców Kraju na wspólney pomocy i chętnem wzajemnem wsparciu w potrzebach, osłądza przygody doczesne – dopóki zaś rozróżnienie zdań pierwszey konieczności, to jest: poznanie samych siebie, obłąkanym wyjaśnione nie zostaną, daremną będzie teorya, ażeby dwie czarte części odcięte ułomka jednego przy wszelkiey kompinacyi Mathematyczney całości nie zrobiły deficit. – [6] Tolerancyo! Święta Toleancyo Matko Spokoyności Ludów! dziełay na oświatę rozumu naszego; ustal prawidła które by ciemność w światło zmieniły, a tak dwie siły fizyczne wzajemnego, a wstecznego dążenia ku dobremu, skłonią się drogą, godną szladu człowieka. [7] O ŻYDACH I JUDAIZMIE Zasady religij Żydowskiey i polityczne ich położenie, podają zawsze żydom myśli rewolucyjne i wystawiają im upadek wszystkich innych narodów, na gruzach których wielkie i potężne ma się zbudować Królestwo Izraela: Żydów zatem za nic innego, jak tylko za nieprzyjaciół zaprzysieżonych kraju uważać należy. Cóż bowiem z ludu takiego obiecywać sobie mamy, [8] który nie tylko wielkiey rewolucyj spodziewa się, ale nadto przyjścia Messyasza swego oczekuje, mającego ich z Edomickiey (Chrześcijańskiey) niewoli wybawić, i wszystkie inne narody w ich ręce poddać i wytępić? Na tych uprzedzeniach oparci żydzi po upadku ich państwa i rozpuszczeniu się po wszystkich częściach świata, wzniecali za panowania Trajana i Adryana w Azyi i Europie rozruchy, pod przewodnictwem ludzi mieniących się ich wybawicielami. Bunty te większe jeszcze sprowadziły na nich nieszczęścia, bo Cesarze Rzymscy nie wierząc im już więcey, wypędzili ich do reszty z oyczyzny. [9] W pośród tych przesądów żydowskich, żadnego kraju, ani narodu prawa z ich religiją pogodzić się nie dadzą, i naymnieyszey styczności z nią mieć nie mogą. Wszystkie księgi ich zapełnione są sposobami podeyścia i oszustwa Chrześcijan, twierdząc, iż takowe obeyście się z bałwochwalcami (minim) prawem jest im nakazane Przebiegłszy atoli księgi Moyżesza, w żadnym Artykule nic takiego wynaleść się nie daie, coby wskazywało choć naymnieyszy cień tego co jest [10] wzięte za zasadę Teologij żydowskiey. Moyżesz nie miał wcale podobnych wyobrażeń, i dopiero w czwartym wieku po nim Zoroastr taką w Azyi ogłaszał naukę, którey żydzi obłąkanemi są dziećmi. Od tey dopiero epoki, to iest: po skończonym wieku pierwszym królów żydowskich, te wyobrażenia pokazują się w dziełach ich pisarzy; a to nayprzód zwolna i niesmiało w miarę stosunków politycznych, jakie po zwyciężeniu żydów przez królów Niniwy i Babilonu, tudzież zaprowadzeniu ich w niewolą nad brzegi Tygru i Eufratu zachodziły. W stanie tym żyjąc żydzi przez trzy następne pokolenia, przejęli obyczaje i mniemania krajowców, które po [11] zniesieniu ich niewoli przez króla Cyrusa wciągnęli w swoje księgi; a zatym jest to tylko zbieranina pism niezgrabnie ułożonych (wyjąwszy księg. kan. star. test.) po śmierci Moyżesza, przez starszych ludu i radę 72. sędziwych uczyniona tak, jak właśnie stało się z Koranem Machometa. Zbiory te ksiąg religij żydowskiey pomnożyły pisma Rabinów: ztąd od rozszerzenia się Chrystyanizmu powstały Talmuty i inne szkodliwsze jeszcze niżeli wprzód mniemania i nauki przeciwko Chrześcijanom, w których każdy żyd jest troskliwie wychowany, i od maxym tych nigdy nie odbiega. – [12] Rozumiem przeto, iż nie będzie od rzeczy przytoczyć tu niektóre wyjątki z Talmutu mniemań i zasad jakie żydzi o Chrześcijanach mają [... tu o tym, że chrześcijanie nie mają duszy, że wolno ich oszukiwać] [16] "Nakazano jest, ażeby Minim czyli bałwochwalców i wszystkich tych, którzy zbrodnie popełniają, jak nierównie tych, którzy w prawa i Prorokó nie wierzą, zabijać. Jeżeli mam moc te [17] w naszem ręku ich zabijania, to ich trzeba publicznie, mieczem wytępiać; jeżeli zaś nie, to chytrością do tego stopnia doprowadzać, póki się im śmierci nie przyspieszy. [...] [20] Przeszedłszy w krótkości maxymy Judaizmu, zwróćmy teraz uwgę nasza na Neofitów (Wychrztów.) Rzadkie bardzo trafiają się przpadki w innych narodach, ażeby żydzi porzucali swoją Religiją, a natomiast inną przyjmowali. – W Polsce stało się to powszechnym zwyczajem, od czasu kiedy [21] każdy żyd przyimujący wiarę Chrześcijańską, otrzymywał przywiley Szlachectwa i Obywatelstwa. Od tey Epoki mnóstwo żydów rzuciło się dla tych swobód do przyjmowania wiary Chrześcijańskiey na oko, zachowując w sercu swoim maxymy Judaizmu i Szabas. – Przez ten krok zrobili sobie żydzi więcey wpływu, połączywszy dwie siły w jedno, i do wspólnego celu działające, niemniey ludność żydowską kontrolujące, którey my nigdy doyść nie możemy, Ostatni ten środek naypierwszą jest zasadą u [22] żydów jak i Neofitów: podług niego rachują żydzi swoje oswobodzenie. Wszystkie kraje nakuli ziemskiej zakreślone, są obiecaną ziemią dzieci Izraela; w miarę zatem przybywania ludności, przyspiesza się lub opóźnia ich panowanie całego świata. Gdy więc ludność żydowska równać się będzie naszey, lub oną przewyższać, wtenczas przyjdzie czas ich oswobodzenia, wtenczas potężne wzniesie się Królestwo, i wszystkie inne Narody Bóg Izraela ma poddać w ich ręce na wytępienie; tak [23] iżby ani dusza jedna plemienia Esau nie pozostała. Stosunki jakie pomiędzy Neofitami zachodzą, są te same, co i pomiędzy żydami: zasady jedne, Talmut wspólny, dzień szabasu jeden. Pierwsi mają się za mędrszych, i inaczey rozumieją Talmut "Ny rzyd z brodą, niema prawa Obywatelstwa, i rzadnego nie morze piastować urzędu" cóż to jest złego chrzcić się, a w sercu mieć swoją religiją? Otóż są takie maxymy Neofitów! Dla przekonania jednak Czytelnika o wszystkich tych twierdzeniach, Mniemam za rzecz dostateczną, przytoczyć tu niektóre wyciągi wyznania pewnego Neofity w Dziele [24] pod tytułem "Sposób uformowania żydów polskich na pożytecznych krajowi Obywatelów w Warszawie 1789 r. wydanym, na karcie 4. o polityce Franka umieszczone – Neofici czyli Wychrzci, którzy przywiązali się do sekty Franka, zrzucili z siebie tylko zasłonę wzbraniającą im równie jak żydom oszukaństwmi, szalbierstwem i wykrętami, jawnie Publiczność zdzierać. – Neoficie (chociaż ja sam nim jestem, tak mówi Autor z którego niniejszy robi się wyciąg) gdyby mnie kto się spytał: jak wierzą?... Nie umiałbym mu na to więcey odpowiedzieć, oprócz tego: iż oni ani są katolikami, ani żydami; interes zysku, nie zaś zbawienia był im do tego powodem. [25] Gdyby katolikami byli, czyliż płaciliby daninę Frankowi? którą przybrani w Obywatelskie mundury, co rok mu regularnie odwożą. Czyliż pełniliby koleją miesiącami jemu usługi? i czyli odwoziliby mu córki swoje za mąż iść mające, do pierrwotnego święcenia?... Pominąwszy nawet i to, Wychrzci utrzymują pokątne swoje schadzki. – Nigdy nie bywają w Kościele z nabożeństwa, chyba tylko na oko – Nie spowiadają się równie nigdy. Żon nie biorą z iney religij jak tylko z Wychrztów, ani też córek swoich chcą wydawać za katolików. – Pogrzebów ich nie widziemu, albo rzadko kiedy; w drogach wymierają naycześciey. – Chrzest ich i szlub, są Tajemnicą niedocieczoną – Dzieci ich męzkiej płci po lat kilka mające, obrzezane widzieć możemy. (Chcą oni nas wyprzedzić do nieba, gdy i bierzmowanie nakazane w starym testamencie, i chrzest w nowym, odbywają następnie). – Zgoła mówiąc, jest to zaraza krajowa, tórej ustrzedz się nikt nie jest mocen. – Neofita oszukuje powszechność, podszywając siępod [27] cudze nazwisko, pragnąć czasem przychodzić do sukcessyi na niego nie spadającey. – Pytam się więc teraz czyliby kilka milionów żydostwa rachujące ich z Neofitami obok takich już wspomnionych maxym, za ziawieniem się wielkim geniuszem obdarzonego żyda lub Wychrzty rewolucyi podnieść nie mogli? i czyli by nas wszystkich trwogą nie nabawili. – Czas więc, ażebyśmy złemu zapobiegli, czac mówię, ażebyśmy się na Jdaizmie poznali. Ludu przeto takiego, który przez tyle wieków tak ściśle przewrotnemi maxymy swojemi trzyma się [28] z sobą i niemal inny skąda naród w narodzie, niepodobna jest innym zreformować sposobem, chyba jeżeli 1sze Kahały zniesione będą, 2gie używanie książek do nabożeństwa talmuty zwanemi żydom zakazane, a będące w ich ręku zabrane, lub oczyszczenie tych z błędów sczególneyKommissyi poleconem zostanie. 3cie Przez nakłonienie ich doodprawiania nabożeństwa przynajmniey w językuniemieckim, i aby powierzchowne sprawowanie obrządków religijnych zbliżyć do rozumu i serca gminu. 4te Aby książek z zagranicy w języku żydowskim lub herbayskim sprowadzać nie było wolno. 5te Przez czyste religijne, i moralno-cywilne wychowanie pod opieką [29] bacznego oka Rządu. 6te Przez założenie rządowych rękodzielń w Miastach pierwszego rzędu dla mnóstwa ubogich, aby przyzwoity zarobek nauczeniem się rzemiosła, na utrzymanie życia czynną pracą mieć mieli. Po dobełnieniu powyższych 7me ażeby koszer został prz porozumieniu z Rabinami rozwiązanym. Neofitom zaś jeżeli zabroniono zostanie zaszlubienie się z Neofitkami, aż do trzeciego pokolenia, tudzież piastowanie wszelkich krajowych urzędów; a tym sposobem szerzeniu się Judaizmu zapobieżemy, i tamę grożącemu niebezpieczeństwu na zawsze położymy.